طراحی پوستر فیلم اصغر فرهادی شوخی است یا جدی؟

مدآنلاین: شنبه‌ای که گذشت از پوستر فیلم سینمایی «فروشنده» تازه‌ترین اثر تحسین‌شده اصغر فرهادی رونمایی شد؛ پوستری که در نگاه نخست، طراحی و اجرای ضعیف و قابل بحثی دارد. عجیب این‌که چند روزی از این اتفاق گذشته و تاکنون هیچ رسانه‌ای به چند و چون طراحی این پوستر نپرداخته است.
شهاب حسینی و ترانه علی‌دوستی را به عنوان بازیگران دو نقش اصلی فیلم، روی پوستر می‌بینیم. قاعدتاً هر طراح پوستری هم همین انتخاب را می‌داشت؛ اغلب فیلم‌هایی که مبتنی بر دوگانه بازیگری هستند، در طراحی پوسترشان همین کار را می‌کنند. اما ماجرا انتخاب این دو نفر برای پوستر نیست. چگونگی اجرای این انتخاب است که می‌تواند مورد بحث قرار بگیرد.
یک گرافیست که عکاسی خوانده، درباره یکی از مشکلات عمده این پوستر به بک‌گراند عکسِ دو بازیگر اشاره می‌کند و می‌گوید: «در نمای پشت تصویرِ بازیگران اصلی، از نمای خانه‌ای استفاده شده است که به این عکس در اصطلاح عکاسی، می‌گوییم عکس سوخته». آرش روشنگر درباره «عکس سوخته» این‌گونه توضیح می‌دهد: «عکس سوخته، عکسی است که از نور زیادی رنج می‌برد! البته ممکن است طراح، برای القای مفهوم مورد نظرش، نور آن تصویر را زیاد کرده باشد». به زعم روشنگر اما این تمهید گرافیکی، نه‌تنها جواب نداده بلکه باعث شده حالا احساس کنیم طراح از یک عکس سوخته استفاده کرده است.
این، تنها یکی از ناملایتمی‌های این پوستر است؛ روشنگر، یکی‌یکی آنها را برای مدآنلاین برمی‌شمارد: «هیچ‌عنصری سر جای خودش نیست. نه آن لوگوهای برنده‌های جشنواره کن، نه لوگوی خود فیلم، نه دیگر نوشته‌ها». او که مدیر هنری نشریات مختلف بوده، به لوگوی جشنواره کن در این پوستر اشاره می‌کند و می‌گوید: «این دو لوگو بدون هیچ‌گونه تناسب و تباینی و حتی تقارنی با دیگر عناصر، جانمایی شده‌اند».

از این‌که بگذریم، ماجرای لوگوی فیلم هم، آزاردهنده به نظر می‌رسد. عنوان «فروشنده» روی این پوستر، صرفاً تایپ حروف به شکلی ساده و کارنشده است. از آنجاکه هنوز از لوگوی این فیلم رونمایی نشده، بعید است که همین عنوان، لوگوآرم اصلی فیلم باشد.

«پوستر فیلم، باید در نهایت به صحنه یا صحنه‌هایی از فیلم اشاره کند که بسیار سرنوشت‌ساز هستند یا این‌که نقطه عطف و حساس فیلم را به نمایش بگذارند». این باوری است که روشنگر درباره انتخاب عکس بازیگران اصلی فیلم برای طراحی این پوستر دارد؛ تصویری از دو بازیگر که خنثی است و کارکرد عاطفی، کنشی و ... ندارد: «فیلم‌های اصغر فرهادی و به‌خصوص این فیلم، با توجه به این‌که جدی‌ترین درام‌های سینمای ما هم محسوب می‌شوند، بهتر است به جای ایده نخ‌نمای استفاده صرف از تصویر بازیگران نقش اصلی، از علامت‌ها بهره ببرند یا به نشانگانی اشاره کنند که تصور بسازد. چنین پوستری راحت‌تر و بهینه‌تر می‌تواند ماهیت فیلم را نمایندگی کند».
بسیاری از بهترین پوسترهای فیلم‌های امروزی از تصویرهایی استفاده می‌کنند که بیننده را در وسط یک صحنه از فیلم قرار می‌دهد که باعث سردرگمی و برانگیختن بیننده و ایجاد یک علاقه خوب در بیننده می‌شه سردرگمی در این مورد اینه که شخصی که به پوستر نگاه می‌کند نیاز دارد که فیلم را حتمن ببینه تا بفهمه چه اتفاقی افتاده

پوستر بین‌المللی هم چنگی به دل نمی‌زد
پیش از این و در روزهای برگزاری جشنواره فیلم کن که منجر به کسب نخل طلا برای اصغر فرهادی برای فیلمنامه «فروشنده» و نیز نخل طلای بازیگر مرد برای شهاب حسینی شد، از پوستر بین‌المللی فیلم نیز رونمایی شده بود. جالب این‌که آن پوستر نیز، ساده طراحی شده بود و البته دچار بسیاری از همین ایرادها هم بود. هر چند قالب پوستر، قالب استانداردی است اما هیچ‌گونه تمهیدی برای جذابیت در آن نیز دیده نمی‌شود. روشنگر می‌گوید «لوگوی فارسی فیلم باید از استایل انگلیسی آن باشد»؛ حالا مشخص می‌شود، چرا لوگوی فارسی هم چیزی برای گفتن ندارد!

پرچم سادگی کیارستمی به دست‌ فرهادی؟
همچنان جای سوال است و در واقع باورنکردنی است که اصغر فرهادی و تیم تولید فروشنده، که در سلایق هنری‌شان کوچک‌ترین تردیدی نیست، چطور با چنین پوستری برای فیلم‌شان کنار آمده‌اند. یک تحلیل هم مبتنی است بر این‌که شاید کارگردان پرافتخار سال‌های اخیر ایران، راه سادگی در پیش گرفته و می‌خواهد پرچم بی‌آلایشی را که کیارستمی با مرگش زمین گذاشت، به دست بگیرد. چرا که عباس کیارستمی را همواره به کم‌هزینگی روند تولید فیلم‌هایش می‌شناختیم. اما این تحلیل، چندان نمی‌تواند راه به جایی ببرد. چرا؟ کیارستمی با تمام سادگی‌اش، هیچ‌گاه از استانداردهای خودش کوتاه نمی‌آمد. باید منتظر ماند و دید فرهادی و تیم گرافیستش با این انتقاد مواجه خواهند شد و اگر بشوند چه پاسخی برای آن خواهند داشت. 

پوسترهای مبتدی
مدت‌هاست مد شده است که پیش از رونمایی از پوستر اصلی فیلم‌ها، برخی از گرافیست‌ها و طراحان پوستر مبتدی و حرفه‌ای، شروع می‌کنند به طراحی پوسترها. این اتفاق برای فیلم «فروشنده» هم افتاده است. تعدادی از این پوسترها را در گالری زیر می‌توانید ببینید. شاید هیچ‌یک از این پوسترها هم، همه نکات لازم برای طراحی پوستر برای یک فیلم را رعایت نکرده باشند، و مهم‌تر از آن شاید در هیچ یک ایده تازه و بکری به چشم نخورد، اما دست کم، تلاشی برای خوش‌سلیقگی در آن‌ها مشهود است.