هفته نامه صدا - مرجان زهرانی: سید خراسانی، روحانی مطلوب و محبوب تازه اصولگرایان است تا آنجا که حتی مصباحیون ناسازگار هم به او رضایت داده اند. مرد میانسال با عبا و عمامه ای سیاه که در آخرین حکم انتصابی اش از سوی رهبری هم «حجت الاسلام آقای حاج سید ابراهیم رئیسی» خطاب شد اما مدت زمانی اندک پس از حضور در یکی از عالی ترین مقامات خراسان از سوی نزدیکانش با عنوان «آیت الله» مخاطب قرار داده شد.

 

 

چند ماه پس از هجرت از تهران به مشهد چنان در مقام انتصابی جدید جا افتاد که مستمعینی نظامی پیدا کرد و فرماندهان ارشد برای گزارش دادن از اوضاع و احوال کشور و منطقه به دیدارش رفتند. داماد امام جمعه پر سروصدای مشهد حالا به گزینه اصلح بسیاری از اصولگرایان برای ورود به کارزار انتخابات مبدل شده است.

سید ابراهیم رئیسی پس از تکیه زدن بر صندلی ریاست ثروتمندترین موقوفه جهان اسلام، بار دیگر مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. چند ماه پس از حضور رئیسی در آستان قدس، غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، نماینده گیلان در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با فرهیختگان برای اولین بار خبر داد که اصولگرایان رایزنی های خود را برای انتخابات دوره دوازدهم ریاست جمهوری با ابراهیم رئیسی آغاز کرده اند.

این ماجرا اما تا چندین ماه بعد همچنان مسکوت ماند. نه اصولگرایان از رایزنی های شان با شیخ آستان سخنی به میان آوردند و نه حرف و حدیثی از نزدیکان رئیسی به گوش رسید. تنها او به عنوان گزینه بالقوه راستگرایان سیاسی مطرح شد.

شکست خوردگان سیاسی در انتخابات 92 و 94 پس از تجربه تلخ شورای ائتلاف اصولگرایان، سازوکار جمنا را فراهم آوردند و جبهه مردمی نیروهای انقلاب تشکیل شد. جبهه تازه تاسیسی که اعضای شورای مرکزی آن مدعی شدند همه طیف ها و جریان ها در آن سهمی دارند. اولین مجمع عمومی انتخاباتی جمنا با غیبت چهره های مدعی اصولگرایی برگزار شد اما نشان داد جمنایی ها تمایل زیادی به سید 56 ساله دارند که گرد او در آیند و به ائتلاف برسند، در دومین گردهمایی شان رقم خورد.

جمنا در دومین مجمع عمومی خود لیست 21 نفره ای از چهره های اصولگرا منتشر کرد تا این 21 شخصیت در ابتدای امر خود را در معرض آرای سه هزار نفری شرکت کنندگان مجمع قرار دهند. آنجا بود که برای اولین بار نام سید ابراهیم رئیسی به صورت کاملا رسمی به عنوان چهره مد نظر اصولگرایان برای انتخابات اردیبهشت سال 96 مطرح شد.

گرچه انتخابات درون جناحی که قرار بود در ابتدا به صورت تمام الکترونیکی انجام شود اما شرایط آن فراهم نشد و بعد از آن اعلام نتایج لیست 10 نفرهای که قرار بود به مرحله دوم راه پیدا کنند به طول انجامید اما اخبار غیررسمی نشان می داد که نام رئیسی در صدر این فهرست قرار دارد.

عصر روز رأی گیری حسین کنعانی مقدم عضو حزب ایستادگی اولین کسی بود که در گفتگو با پایگاه خبری «انتخاب» خبر داد که رئیسی اکثریت آرا در انتخابات درونی اصولگرایان را به دست آورده است و به این ترتیب او کاندیدای اصلی اصولگرایان خواهد بود. فردای همان روز رضا خوراکیان رئیس دفتر تولیت آستان قدس رضوی در مورد اخبار منتشر شده درباره کاندیداتوری رئیسی توضیح داد. او تاکید کرد: «آیت الله رئیسی عمل به حکم هفت بندی رهبر معظم انقلاب و خدمت به محرومین را بالاترین افتخار خود می داند.»

 

و البته با اشاره به گفتگویی که با تولیت آستان قدس داشته است، مدعی شد: «ابراهیم رئیسی با صراحت اشاره کرد که خدمت به حضرت ثامن الحجج علیه السلام، نیازمندان، زوار و مجاوران حضرت شان را والاترین مقام و توفیق می داند و ترجیح می دهد که برای اجرای ماموریت های محوله از سوی رهبر معظم انقلاب در این آستان اهتمام ورزد.»

در همان زمان اخباری غیررسمی از دیدار ابراهیم رئیسی با مقامات عالی رتبه نظام در مورد رایزنی ها برای حضور در مجمع تشخیص مصلحت و تکیه زدن بر صندلی اکبر هاشمی رفسنجانی منتشر شد که البته تایید شد. 15 فروردین هم اخباری مبنی بر انتصاب هاشمی شاهرودی به عنوان رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام باز هم به صورتی غیررسمی منتشر شد که احتمال حضور رئیسی در این رکن نظام را کمرنگ کرد. در نهایت لیست 21 نفره جمنایی ها که قرار بود به 10 نفر تقلیل پیدا کند 14 نفره شد. انتشار این لیست در 22 اسفند نشان داد که اصولگرایان عزم خود را برای صدرنشینی رئیسی جزم کرده اند. رئیسی باز هم نفر اول این لیست 14 نفره بود.

در این میان که برخی رسانه ها از عدم تمایل رئیسی برای حضور در انتخابات می گفتند یک روز پس از تعطیلات نوروز، سید محمد حسینی، وزیر اسبق ارشاد و عضو هیات رئیسه جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی در گفتگو با «دیده بان ایران» خبر داد که «جبهه مردمی با رئیسی نیز همچون سایر افراد در خصوص انتخابات ریاست جمهوری صحبت کرده و همچون باقی کاندیداهای ریاست جمهوری برنامه او را هم گرفته است.» این اظهارات نشان داد که تولیت آستان آنچنان که اطرافیانش ادعا می کنند برای رفتن به پاستور بی میل نیست.

پیش از این اظهارات هم در روزهایی که نام رئیسی به صورت جدی مطرح شد برخی مدعی شدند که اگر تولیت آستان تمایل به حضور در انتخابات دارد باید بر اساس قانون قبل از ثبت نام استعفا دهد. همین موضوع سوالی بود که هفته نامه «مثلث» در گفتگوی نوروزی خود با عباسعلی کدخدایی مطرح کرد و البته سخنگوی شورای نگهبان هم پاسخ داد که «رئیسی هر وقت اراده کرد و اگر قرار بر آمدن داشته باشد باید استعفا دهد. حالا این استعفا هر چه زودتر بهتر. قانون گذار برای برخی سمت ها زمان معلوم کرده، مثلا می گوید 6 ماه قبل یا 9 ماه قبل استعفا دهید که در مجلس زیاد داریم ولی برای ریاست جمهوری استعفاهای محدود به زمان مان کم است.»

به هر روی برای راست سیاسی روز پنجشنبه 17 فروردین روز مهمی در تاریخ دوازده دوره ریاست جمهوری است. روزی که از میان این 19 نفر، پنج چهره اصولگرا به عنوان کاندیداهای نهایی معرفی شده و آخرین رایزنی ها در مورد این افراد آغاز می شود. به همین دلیل هم یک روز پس از تعطیلات یک منبع نزدیک به رئیسی به «انتخاب» گفت تولیت آستان قدس روز 18 فروردین و یک روز پس از ارائه فهرست 5 نفره نامزدهای ریاست جمهوری، نفر نهایی خود را اعلام خواهد کرد.

سید تازه از راه رسیده

سید خراسانی بیش از هر چیز دستگاه قضا را به خوبی می شناسد چرا که از بدو حضور در نظام جمهوری اسلامی در حوالی 20 سالگی وارد فضای قضایی شد. آن زمان که شهید محمد حسین بهشتی نخستین رییس دیوان عالی کشور با روحیه ای تشکیلاتی عزم کادرسازی برای این نظام نوپا کرد، سید ابراهیم رئیسی از جمله طلابی بود که در مدرسه عالی شهید مطهری نزد روحانیونی چون آیات بهشتی، موسوی اردبیلی، خامنه ای و ... تلمذ می کرد.

پس از آن به واسطه ارتباط نزدیکش با شیخ هادی مروی به مسجدسلیمان رفت، شهری که به فرمان امام خمینی راهی آنجا شدند تا اداره قضایی شهر را به دست گیرند و آنجا را سر و سامان دهند. همین جا بود که سروکار رئیسی جوان به مجموعه دادسرای انقلاب افتاد و راه ورودش را هموار کرد.

رئیسی گرچه مدت کوتاهی در شاهرود مشغول اداره پادگان صفر – دو این شهر بود اما خیلی زود به کرج مهاجرت کرد تا در سال های آغازین جنگ تحمیلی در جایگاه دادیار کرج رسما پا به عرصه قضایی بگذارد. چند ماهی از این مسئولیت جدید نگذشته با حکم آیت الله قدوسی هم دادستان کرج شد.

سال 61 مسئولیتی دیگر بر عهده رئیسی که حالا 22 ساله بود قرار داده شد. او همزمان با حضور به عنوان دادستان کرج، دادستان همدان هم شد. در نهایت رفت و آمدهای مدام میان این دو شهر، رئیسی را تا سه سال در دادستانی همدان ماندگار کرد.

 

آغاز مدیریت قضایی او در پایتخت اما در سال 64 بود، سالی که جانشین دادستان انقلاب تهران شد اما سال 67 و قریب به 10 سال پس از پیروزی انقلاب نقطه عطفی برای سید جوان دستگاه قضا بود. رئیسی مورد توجهی ویژه قرار گرفت. او برای رسیدگی به مسائل قضایی چند شهر همچون سمنان، لرستان و کرمانشاه مستقل از دستگاه قضایی کشور ماموریت گرفت.

 

پس از آن هم در سال سخت و تاریک 67 و بعد از پایان عملیات مرصاد که امام خمینی منافقین را محارب خواند و حکم داد «کسانی که در زندان های سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می کنند، محارب و محکوم به اعدام می باشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رأی اکثریت آقایان حجت الاسلام نیری دامت افاضاته (قاضی شرع) و جناب آقای اشراقی (دادستان تهران) و نماینده ای از وزارت اطلاعات می باشد، اگرچه احتیاط در اجماع است، و همین طور در زندان های مراکز استان کشور رأی اکثریت آقایان قاضی شرع، دادستان انقلاب و یا دادیار و نماینده وزارت اطلاعات لازم الاتباع می باشد.» ابراهیم رئیسی معاون اشراقی دادستان وقت تهران بود.

او پس از حضور در کمیته مذکور و در زمانی که شیخ محمد یزدی ریاست قوه قضاییه را بر عهده داشت ارتقا گرفت و سال های 67 تا 73 را در مقام دادستان تهران فعالیت کرد. پس از آن هم به مدت 10 سال به ریاست سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد اما این تنها حکم بلندمدت او نبود؛ که رئیسی را یک دهه در صندلی ریاست یک نهاد نظارتی قرار داد. سال 83 و برای حضور در جایگاه معاون اولی رئیس دستگاه قضا در زمان هاشمی شاهرودی و پس از آن آملی لاریجانی انتخاب شد و دومین حکم بلندمدت خود را که تا دهه 90 به طول انجامید دریافت کرد. پس از آن احکام انتصاب برای رئیسی خیلی زود تغییر کرد. او از سال 93 مدتی دادستان کل کشور بود تا این که برای اداره ثروتمندترین موقوفه کشور انتخاب شد.

صیانت از پرحاشیه ترین موقوفه جهان اسلام

سه روز پس از رحلت واعظ طبسی، حضرت آیت الله خامنه ای با حکمی هفت بندی سید ابراهیم رئیسی را برای تولیت آستان قدس رضوی انتخاب کرد تا او دومین کسی باشد که بعد از انقلاب کلیددار بزرگ ترین موقوفه کشور می شود و تا اسفند 94 تولیت آن قریب به 37 سال بر عهده یک نفر بوده است. این انتصاب پس از سال ها، حاج ابراهیم رئیسی را از پایتخت به زادگاهش بازگرداند و البته چهره کاملا قضایی او را هم تغییر داد. بعد از این حکم رئیسی می بایست یکی از ثروتمندترین و البته پیچیده ترین بنگاه های اقتصادی کشور را مدیریت می کرد، سازمانی عریض و طویل با بیش از 80 شرکت و موسسه زیرمجموعه و بیش از 13 هکتار زمین موقوفه که در هر حوزهای از خودروسازی تا بیمارستان و موسسات فرهنگی فعالیت دارد.

یکی از چند هلدینگ بزرگ اقتصادی کشور که در سه دهه گذشته با نام واعظ طبسی گره خورده بود از همان اول انقلاب با حکمی از سوی بنیانگذار انقلاب از مالیات معاف شد اما پیچیدگی مناسبات اقتصادی آن همواره گردش مالی این موقوفه را در افکار عمومی با سوال مواجه می ساخت.

از همین رو شاید چند ماه پس از حضور رئیسی به عنوان تولیت آستان قدس در دیداری با طیب نیا وزیر اقتصاد و دارایی گفت: «به دلیل ذهنیت های نادرست از ثروت آستان قدس رضوی در میان عوام و حتی خواص، توقعات و درخواست های بسیار از این نهاد وجود دارد که لازم است وضعیت مالی آن شفاف سازی و بیان شود.»

او چند روز بعد از این دیدار هم با حضور در برنامه «یک نگاه» صداوسیما بار دیگر بر اداره مالی شفاف آستان قدس تاکید کرد و حتی وعده داد: «شرایط باید به گونه ای باشد که تمامی واقفان و مردم عزیز ایران اسلامی و دلدادگان ساحت قدسی حضرت رضا در سراسر جهان اسلام در جریان روند امور در آستان قدس رضوی قرار گیرند و بنا داریم اطلاع رسانی را بیش از پیش افزایش دهیم.»

این شاید اولین حاشیه ای بود که گرچه قدمت داشت اما رئیسی شخصا پس از حضور در تولیت آستان به آن واکنش نشان داد.

گرچه غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده گیلان در مرداد سال گذشته از رایزنی اصولگرایان با رئیسی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری خبر داده بود اما این موضوع در رسانه ها چندان جدی پیگیری نشد. از همین روی پس از قرار گرفتن نام رئیسی در لیست جمنا بود که او مورد توجه قرار گرفت و البته این آغازی بود بر کنشگری انتخاباتی اش.

از دیگر سو اولین بار محمود صادقی نماینده مردم تهران در مجلس، روزهای پایانی اسفند در صفحه مجازی خود از توزیع آرد تبرکی امام رضا در میان محرومان خوزستان خبر داد. او در توییتر خود نوشت: «آغاز عملیات بزرگ مردمی توزیع صدها تن «آرد تبرکی» امام رضا (ع) در بین محرومین خوزستان؛ آرد از سیب زمینی مغذی تر است.»

 

توئیتی که به توزیع سیب زمینی توسط دولت محمود احمدی نژاد در آستانه انتخابات سال 88 اشاره می کرد و البته پس از صادقی مورد انتقاد قرار گرفت چرا که برخی معتقد بودند این حرکت انتخاباتی با هزینه بیت المال صورت می گیرد. گرچه پیش از این هم در پی رخداد سیل در تایباد (از توابع استان خراسان رضوی)، در بهمن سال گذشته با دستور مستقیم ابراهیم رئیسی، مقدار زیادی غذا با هلی کوپتر از حرم مطهر به تایباد انتقال یافت. پر رنگ شدن همه این اقدامات در آستانه انتخابات و بعد از جدی شدن حضور رئیسی بر شائبه انتخاباتی بودن عملکرد رئیس آستان قدس دامن زد. این اتفاقات و واکنش ها هم با سکوت آستان قدس روبرو بود.

کمپین رئیسی نیا

تعطیلات نوروز فرصت خوبی برای حامیان کاندیداهای انتخابات اردیبهشت 96 بود تا در فضای مجازی برای منتخبین محبوب شان فعالیت کنند. کمپین «رئیسی بیا» اما در میان تمام پویش های به راه افتاده، حرف و حدیث بیشتری داشت.

از آغازین روزهای سال جدید در توئیتر و اینستاگرام به عنوان پربازدیدترین شبکه های مجازی ایرانیان تصاویری از افرادی پخش شد که روی یک برگه نام این کمپین را نوشته بودند اما این تمام ماجرا نبود چرا که زنان در این حرکت انتخاباتی نقش ویژه و البته متفاوتی داشتند.

تصاویر زنانی که با کاغذ نوشت هایی در دست از سید ابراهیم رئیسی می خواستند به کارزار انتخابات قدم بگذارد بسیار متفاوت از زنان صداوسیما بود. در واقع پوشش آنان گرچه در سطح جامعه بسیار دیده می شد اما در چارچوب های موجود، این زنان منشوری های صداوسیما محسوب می شدند که حالا تصاویرشان در حمایت از سید تولیت آستان تمام فضای مجازی را پر کرده بود، راهی که شاید برای حامیان رئیسی پس از پیوستن او به توئیتر فیلتر شده در ششم اسفند هموار شد.

رئیسی خود اولین چراغ را با نوشتن یک توئیت «بسم الله الرحمان الرحیم» روشن کرد و سپس این پویش فراگیر شد. رئیسی این بار هم شخصا وارد مجادلات نشد و در مقام پاسخگویی بر نیامد. پس از پایان تعطیلات، کانال قرارگاه سایبری عمار البته به نقل از منابع نزدیک به رئیسی مدعی شد که او از برخی اقدامات هوادارانش ناراحت است.

این منبع آگاه گفته بود «متاسفانه با نزدیک شدن به ایام انتخابات برخی از دوستداران ایشان با فعالیت هایی در فضای مجازی برای دعوت از ایشان جهت حضور در عرصه انتخابات ریاست جمهوری بعضا دست به اقداماتی زده که موجب سوءاستفاده عناصر معاند داخلی و خارجی قرار گرفته و فضا را برای سودجویان مهیا کرده تا مسیر بی اخلاقی را در پیش گرفته تا به اهداف شوم خود برسند. به عنوان مثال انتشار برخی تصاویر خاص که کمتر با شئونات اسلامی همراه است در کنار نام و لوگوی نام ایشان در رسانه ها، دست نوشته های تند علیه دیگر خدمتگزاران [امثال جلیلی و ...]، نقدهای غیرمنصفانه و ... اصلا مورد تایید ایشان نبوده و این اقدام موجب ناراحتی ایشان شده است.»

رئیسی خواست مصباحیون

«آیت الله مصباح به اعضای جبهه پایداری گفته اند برای انتخابات به سراغ ابراهیم رئیسی بروند.» حسینعلی حاجی دلیگانی عضو جبهه پایداری روز دهم فروردین خبر تماس تلفنی آیت الله مصباح یزدی با رئیسی برای دعوت از او برای حضور در انتخابات را تایید کرد. او در مورد تاکید مصباح یزدی بر حمایت از رئیسی به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری این گونه توضیح داد: «در جلسه ای که اعضای جبهه پایداری با آیت الله مصباح یزدی داشتند، ایشان توصیه فرمودند که برای انتخابات ریاست جمهوری به سراغ آقای رئیسی بروید و اگر شرایطی فراهم شد که به صحنه رقابت انتخاباتی ورود پیدا کرد از وی حمایت کنید.»